Letra dobèrta a Jimmy Wales, fondador de Wikipèdia

Car Sénher Wales,

Sèm lo grop Assemblada Occitana e aparam los interèsses d’una etnia minoritària dins l’estat francés ; nos preocupa la manca de representacion de l’etnia occitana dins la Wikipèdia francesa, dins d’articles que concernisson nòstra istòria e nòstra cultura ; nos preocupan los prejutjats que resultan d’aqueles articles e mai los prejutajts qu’avèm rescontrats venent dels administraires quand temptam de corregir aqueles desequilibris e aquelas inexactituds.

En creant Wikipèdia, avètz enregat lo movement qu’a fach espelir un dels principals sits web mondials de referéncia per la coneissença universala liura. En linha drecha demuèi los enciclopedistas de l’edat dels Lums, aqueste movement l’aurián degut adorar en França, un país autoproclamat coma lo Brèç de la Filosofia dels Lums e coma la Pàtria dels Dreches Umans.

Ça que la, se i a un país qu’a de mal per concretizar las aspiracions umanistas de sos intellectuals, a causa de sa vision chauvina e reaccionària, si qu’es França.

Coma los Estats Units d’America qu’an infligit de patiments terribles als amerindians e als afroamericans, França a de mal per respectar sas minoritats etnicas. Mentre que la màger part dels païses se son bastits a partir de nacions, França a la particularitat singulara d’aver volgut far lo camin invèrs: construire una nacion a partir d’un estat. Atanben, sempre a cercat d’espotir e d’aplanar, de còps dins la violéncia, tota diversitat etnolingüistica a l’interior de sas frontièras.

Las aspiracions republicanas e democraticas dels franceses devián rebutar l’iperconcentracion istorica dels poders a l’entorn del rei o de l’emperaire e devián reconéisser la realitat plurinacionala e plurietnica de l’estat francés. Mas, en luòc d’aquò, los elèits d’aquel país intègran completament l’eiretatge absolutista e la volontat de crear una societat omogenèa basada sus l’etnia francesa, sortida del grand Bacin Parisenc.

Cossí aquò pertòca Wikipèdia, çò demandaretz?

Lo fach es qu’aquela concepcion omogenèa e uniforma de la societat francesa a butat a de decisions absurdas e arbitràrias qu’an finit qu’an perturbat lo foncionament de Wikipèdia en francés e que ne desnaturan lo contengut.

Una galejada anglesa conta que los britanics introduguèron las flors de camin per fluidificar la circulacion, e que los franceses reprenguèron l’idèa per alentir la circulacion.

Es çò meteis amb Wikipèdia, es una iniciativa que ven dels païses anglosaxons e que sa tòca es de liberar las coneissenças. Las règlas son minimalistas e servisson pas que per facilitar lo trabalh en comun. Mas l’adaptacion francofòna de Wikipèdia, sus lo còp, s’es afanada per inventar de règlas novèlas, constrenhentas e inutilas.

Vaicí un exemple d’absurditat tipica derivant de la vision nacionala-estatala francesa: mentre que lo francés es una lenga d’usatge internacional, oficiala dins fòrça païses, an decidit qu’un bon article o qu’un article qualitós devián téner de guilheumets franceses (<<…>>) en luòc dels guilheumets internacionals (“…”). Per tant, los contributors dels païses francofòns qu’an pas de guilheumets franceses sus los clavièrs d’ordenadors pòdon pas crear d’articles guierdonats per la comunautat.

L’objècte d’aquelas règlas absurdas es de censurar melhor lo contengut, en fasent creire qu’òm vòl defendre una pretenduda neutralitat.

Efectivament, dins la Wikipèdia francofòna, i a un fum d’obstacles quand se vòl elaborar d’articles sus los subjèctes politicament sensibles, e mai tabós. I a d’articles que los censuran facilament, e mai que prepausan de los suprimir, quand parlan d’aspèctes especifics de las etnias que pòblan l’estat francés (occitans, alsacians, arpitans, bascos, bretons, còrses, catalans, flamencs, pòbles d’otramar…).

Aital, i a gaireben pas cap d’informacion detalhada sus las questions de las minoritats nacionalas de l’estat francés, ni sus l’etnicitat de França, ni sus los etnocidis dvèrses comeses en França, ni sus los chaples d’occitans comeses tre lo sègle 13.

Parièrament, los articles tocant de subjèctes istorics o nacionals franceses son sovent clafits d’errors que las reprenon dins los manuals escolars datant de l’epòca coloniala. E mai quand se mobiliza de fonts venent de las òbras scientificas, es impossible de las corregir totas, tant las messòrgas estatalas son ancoradas dins las mentalitats.

La version francofòna de Wikipèdia, donc, es censurada regularament per una clica d’administraires qu’an de comportaments liberticidas.

L’exemple mai frapant d’aquela censura es la règla tocant la presentacion omogenèa dels articles sus las comunas de França. Foguèt introducha, fa un desenat d’ans, per un grop de personas del projècte “Comunas de França”, sens concertacion amb los autres projèctes pertocats, e aital la règla s’opausa completament als principis directors de Wikipèdia. D’efièch, aquela règla cèrca d’enebir dins l’introduccion de l’article la presentacion del nom d’una comuna dins sa lenga minorizada d’origina.

Per exemple, l’article sus la vila de Bordèu comença dins la màger part de las lengas per una mençon coma: “Bordeaux, in Occitan Bordèu”. Dins la version francesa de Wikipèdia, aquela informacion l’admeton pas, malgrat l’interès enciclopedic evident que pòrta (far comprene que “Bordeaux” es una traduccion francesa del nom local occitan Bordèu).

Fa gaire, un debat-vòte a agut luòc sus la supression d’aquela règla absurda. Una majoritat dels votants s’es exprimida per la suprimir. Aquela majoritat es subrefòrta se s’apond aqueles qu’an votat contra, levat se las fonts de qualitat sus lo nom de comuna en lenga autoctòna se pòdon fornir. Ara, las fonts corrèctas de las informacions son en tot cas sosentendudas, ja que son un dels principis de Wikipèdia.

Ça que la, malgrat aquela victòria neta e clara, un administraire a clavat lo vòte e l’a archivat sens consequéncias. Aquel individú, elegit per la comunautat dels wikipedistas francofòns, ostil al restabliment de la libertat d’expression tocant las lengas minoritàrias en França, a pogut decidir tot sol de metre fin a un debat que virava a son desavantatge.

Darrièrament, e mai an fòrbandit un contributor de Wikipèdia perque temptava de resistir a aquela censura de las coneissenças, una censura que se pòt viure coma una injustícia per lo pòble occitan.

Vaicí qualques exemples tipics dels comportaments pròpris de la Wikipèdia francofòna.

De segur, aqueles comportaments son contraris a l’esperit de libertat dels enciclopedistas e als quites principis de Wikipèdia. Atanben vos demandam de ben voler intervenir per remetre d’òrdre dins lo portal francofòn d’aqueste bèl projècte qu’es Wikipèdia.

De nòstre costat, los de l’Assemblada Ocitana avèm previst de metre en linha, en accès liure, un centre de ressorsas sus Occitània. Aquò permetrà al public d’accedir a de contenguts o de referéncias permetent de melhorar las coneissenças sus aqueste país e aqueste pòble que se coneis mal el meteis.

Amb nòstras saludacions respectuosas.

Assemblada Occitana