by Lo 10 de junh passat se commemoravan los 75 ans dau chaple d’Orador de Glana. Per remembrança, lo 10 de junh de 1944, la quasi-totalitat daus abitants d’aqueu vilatge lemosin, en Occitània, foguèron massacrats per un destachament dau 1r batalhon de la Panzerdivision SS “Das Reich”. Lo bilanç foguèt de 642 victimas dont 247 femnas e 206 enfants, per la màger part cremadas vivas dins la glèisa dau vilatge.
A l’ocasion d’aquelas commemoracions, lo cònsol màger d’extrèma drecha de Besièrs, Robèrt Ménard, s’es illustrat per un tweet revisionista escandalós dins lo quau a declarat “[qu’] aqueu jorn, l’armada alemanda s’èra desonorada”. Coma se la Wehrmacht e la Waffen SS aguèsson agut una actitud onorabla dusca alai. Quò es ignorar l’ensems daus crimes comés, abans, per l’armada alemanda dins tota l’Euròpa ocupada, especialament en Polonha, en URSS, en Iogoslavia…
Lo chaple d’Orador de Glana marca lo desonor non pas de l’armada alemanda (qu’èra ja desonorada despuei que decidiguèt de pachejar emb lo regim nazi en 1933), mas de la França de l’Aprèsguèrra en seguida de la soá decision d’amnestiar los coupables d’aqueu crime.
D’efiech, après uech ans d’instruccion, 21 ancians SS, dont 14 alsacians, compareguèron davant lo tribunau militar de Bordèu en 1953. Lo procès s’achabèt emb de las condemnacions divèrsas anant de 5 ans de preson dusca a la pena de mòrt. Maitot 42 autres SS foguèron condemnats a mòrt en contumàcia. Mas lo verdicte suscitèt de las protèstas vivas en Alsàcia. Mantes elegits alsacians (cònsols màgers e deputats) afichèron la lor solidaritat “emb lors tretze enfants condemnats a tòrt a Bordèu” e reclamèron la suspension immediata de las penas prononciadas contra çò qu’apelavan los “maugrat nosautres” (alsacians incorporats de fòrça dins l’armada alemanda).
Aitau, lo 19 de febrier de 1953, siá a pena sèt jorns après lo verdicte, òm votèt en urgéncia una lei acordant l’amnestia plena e entiera a tots los enrotlats de fòrça. Aquela lei aguèt las favors de las personalitats politicas màgers de l’estat francés. Especialament dau president dau conselh daus ministres René Mayer, que per eu “l’unitat nacionala [èra] superiora a totas las dolors […]”. Sostenguèron aquela lei tanben lo president de l’Assemblada Nacionala Édouard Herriot, lo Generau De Gaulle e los deputats François Mitterrand e Jean Lecanuet. Tots avián lo mesme argument: “l’unitat nacionala” primava.
En seguida de la lei d’amnestia, los 13 alsacians condemnats foguèron desliurats dos jorns puei, los 5 alemands quauques mes puei e las doas penas capitalas commudadas en reclusion perpetuala. Degun condemnat en contumàcia foguèt pas inquietat. L’amnestia e la liberacion daus assassins d’Orador de Glana provoquèron l’indignacion e la revòuta daus ancians resistents e elegits de Lemosin. Mais l’estat francés preferiguèt s’alienar un Lemosin paubre e rurau que constituissiá deguna menaça per “l’unitat nacionala” puslèu que de provocar l’agitacion permanenta d’una Alsàcia richa e poblada.
Aquesta tragica injustícia permet de tirar los quatre ensenhaments seguents.
1) Lo poder centralista e jacobin aviá mostrat un còp de mai tota la soá inumanitat en chausissent d’acordar l’impunitat a daus assassins nazis en nom dau seu culte malaudiu de la quimerica “unitat nacionala francesa”.
2) Occitània a totjorn patit las decisions politicas de l’estat francés: division territoriala arbitrària, lingüicidi, marginalizacion de la cultura, mantenement de l’economia dins un estat de dependéncia e de sosdesvolopament. La situacion d’isolament e d’impoténcia de Lemosin fàcia a l’injustícia de la lei d’amnestia foguèt la consequéncia d’aquelas politicas.
3) La decision injusta d’amnestiar los assassins nazis d’Orador de Glana per satisfaire las revendicacions vergonhosas daus elegits alsacians en nom de l’unitat nacionala demòstra que:
- Per l’estat francés, quò èra pas prioritari de rendre justícia a las victimas occitanas de la barbariá nazi;
- Dins aqueste afaire, los occitans lemosins foguèron doncas tractats coma daus ciutadans de segonda zòna;
- Lo “roman nacionau francés” laissa doncas deguna plaça a la dignitat nacionala occitana;
- Los occitans an degun futur dins un país que respècta pas la memòria de las lors victimas.
4) Aus uelhs de París, la richa e influenta Alsàcia aviá mai de pes qu’un Lemosin isolat. N’auriá agut mens fàcia a un Lemosin sostengut per l’ensems de las regions occitanas sos administracion de l’estat francés. La perspectiva d’una revòuta embrandant Occitània tota, contra l’injustícia que representava l’amnestia daus assassins d’Orador de Glana, auriá fach recular l’estat francés. Se compren perqué París a totjorn cerchat de devesir Occitània per la sometre mielhs.
L’Assemblada Occitana considèra qu’un revelh de la consciéncia nacionala occitana es cruciau per l’avenir d’Occitània tota. Deven mai que necessari que los occitans prenhan consciéncia d’aperténer a una nacion caracterizada per l’unitat de la soá lenga e la soá cultura.
