by Bordèu, 13 de mai de 1652, data importanta encara qu’aublidada de l’istòria d’Occitània, d’Euròpa e mei generalament de l’istòria metafisica dau monde: un collectiu de ciutadans non-institucionau rend un arrèst de cassacion d’una decision de justícia d’una cort sobirana. Aquò’s un acte revolucionari vertadèir, non pas insurreccionau o insosmés, mes revolucionari en aquò que plaça la legitimitat dau pòble assemblat ensús la dau rei e de la justícia delegada pr’aqueth. Ciutadans bordalés, borgés o non, rics o mens, la majora part salhits de classas mejanas (botiquièrs, artisans, obrèirs) amei quauques oficièrs de justícia, daus avocats, daus jutges, daus universitaris, daus çurgents, daus militars e membres de la garda borgesa avèvan pres la costuma de s’arrumar saus hossats vielhs plantats d’ormes au temps de Loís XIII, au nòrd daus hossats daus Carmes.
Dempuei l’insuccès de la proclamacion d’una “republica parlamentària de Bordèu” en 1650 e la guèrra de cap au Reiaume de França qu’avèva sheguit, pensan aus mejans de contrar la politica absolutista neishenta, en considerant —shens lo dire de verai— de rénder a Bordèu (e a Gasconha) sas prerogativas ancianas de ciutat-estat independenta economicament e regalianament. Demist los projèctes d’aquera assemblada, qu’aperan lèu “los de l’Ormeda” o “ormistas”, la creacion d’una caissa mutuala de solidaritat praus sens-emplecs (membres de la societat), d’una caissa mutuala de solidaritat de santat, l’aculh daus estrangèirs coma membres a part entèira (dens un pòrt, quò vau mei), un sistèma electorau collegiau (la populacion relativament modèsta lo permet) damb votacion per cap, l’interdiccion de sheitar quora son nòbles (un principi de la ciutat bordalesa remontant a l’Atge Mejan), obligacion de sheitar l’espada au costat…
Aqueths ciutadans se dòtan d’una iconografia (l’orme, la sèrp —simbòl de prudéncia— qu’i arrapia, la coloma —l’Esprit Sent—, qu’apòrta tanben la Crèsma Senta au sacre daus reis, lis i conferissent l’auctoritas de dreit divin —los còrs enflambats, lo liri reneishent— qu’es pas la flor de lis reiala…) e de las devisas: “Vox populi, vox Dei”, “Estote prudentes sicut serpentes”, “Spes altera” (un espèr navèth), “Non decifiet” (non renonciarà pas)…
La nueit dau 12 au 13 de mai de 1652, lavetz, lo parlament rend un arrèst defendent tota reünion publica dens la vila, mei que mei las reünions nocturnas, donc tot rassemblament en desseirada o la nueit. L’Ormeda, alinhada, s’arruma aussilèu e cassa l’arrèst dau parlament. Lo lendament, son pòrtaparaula, lo pair oratorian Jaufre Gai, se’n vai portar l’arrèst de cassacion au purmèir president d’Afís, la cramba granda assemblada, que l’enterinarà.
